18. Inwestycje w jednostki stowarzyszone i współkontrolowane

Zasady rachunkowości dotyczące inwestycji w jednostki stowarzyszone i współkontrolowane zostały przedstawione w nocie składu Grupy Kapitałowej i zasad konsolidacji (nota 2).

W poniższej tabeli przedstawiono podstawowe dane finansowe dotyczące jednostek stowarzyszonych i współkontrolowanych konsolidowanych metodą praw własności:

Grupa dokonała korekty konsolidacyjnej dotyczącej marż ze sprzedaży na transakcjach pomiędzy Grupą a spółkami Polimex – Mostostal S.A. oraz Polska Grupa Górnicza S.A. Biorąc pod uwagę trudną sytuację finansową Polskiej Grupy Górniczej S.A. (PGG), negatywne zmiany w środowisku rynkowym i gospodarczym tej spółki oraz plany wygaszania górnictwa węgla kamiennego w Polsce Grupa zidentyfikowała przesłanki świadczące o utracie wartości inwestycji w akcje PGG. W związku z powyższym, po przeprowadzeniu testu na utratę wartości, Grupa zdecydowała się objąć odpisem aktualizującym całą wartość inwestycji w akcje PGG. Na dzień 31 grudnia 2020 r. wartość inwestycji w akcje PGG w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym wynosi zero.
W pozycji: Udział w wynikach jednostek stowarzyszonych i współkontrolowanych w skonsolidowanym sprawozdaniu z całkowitych dochodów wykazano rezerwę na przyszłe zobowiązania inwestycyjne wobec spółki Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. w wysokości 222 200 tys. zł.

Zmiana stanu inwestycji w jednostki stowarzyszone i współkontrolowane

Według stanu na 31 grudnia 2020 r. ENEA S.A. posiadała 9 124 821 udziałów w Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. o wartości nominalnej 50 zł jeden udział i o łącznej wartości nominalnej 456 241 tys. zł.

23 grudnia 2019 r. ENEA S.A. i ENERGA S.A. zawarły ze spółką Elektrownia Ostrołęka Sp. o.o. umowę pożyczki, zgodnie z którą ENERGA S.A. udzieliła spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. pożyczki w kwocie do 340 000 tys. zł na okres do 26 lutego 2021 r. Przedmiotowa umowa przewidywała warunkową sprzedaż ENEA S.A. (jeżeli ziszczą się okoliczności wskazane w pkt 1.8 Porozumienia z dnia 30 kwietnia 2019 r., zawartego pomiędzy ENEA S.A. a ENERGA S.A.) połowy wierzytelności ENERGA S.A. wobec Elektrowni Ostrołęka Sp. z o.o. z terminem zapłaty ustalonym na 31 stycznia 2021 r. za cenę równą wartości nominalnej zbywanych wierzytelności obejmujących w szczególności kwotę główną i odsetki na
31 stycznia 2021 r. Zgodnie z umową pożyczki ENEA S.A. była zobowiązana do zapłaty ceny za nabywane wierzytelności w dniu 31 stycznia 2021 r. ENERGA S.A. wypłaciła spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. pierwszą transzę pożyczki w kwocie 160 000 tys. zł 23 grudnia 2019 r., drugą transzę w kwocie 17 000 tys. zł 13 stycznia 2020 r., a trzecią transzę w kwocie 163 000 tys. zł 22 kwietnia 2020 r. W dniu 30 czerwca 2020 r. warunek, o którym mowa powyżej został spełniony dla drugiej i trzeciej transzy pożyczki (dla pierwszej transzy warunek został spełniony już w grudniu 2019 r.), w kwocie 180 000 tys. zł. W związku z tym, w sprawozdaniach finansowych na 30 czerwca 2020 r.
ENEA S.A. ujęła przyszłą należność z tytułu wyżej wymienionych dwóch transzy pożyczki w łącznej kwocie 90 000 tys. zł, powiększonej o naliczone odsetki w kwocie 1 299 tys. zł oraz zobowiązanie wobec ENERGA S.A. w tej samej wysokości.

30 kwietnia 2020 r. PKN Orlen S.A. zakończył proces rozliczania wszystkich transakcji nabycia akcji ENERGA S.A. po zakończonym wezwaniu do zapisywania się na sprzedaż wszystkich akcji wyemitowanych przez ENERGA S.A., ogłoszonym przez PKN Orlen S.A. 5 grudnia 2019 r. W wyniku tego wezwania PKN Orlen S.A. nabył 331 313 082 akcje ENERGA S.A., które stanowią około 80% kapitału zakładowego ENERGA S.A. oraz około 85% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu ENERGA S.A. W dniu 30 listopada 2020 r. PKN Orlen S.A., w wyniku rozliczenia transakcji nabycia akcji objętych w ramach kolejnego wezwania do zapisywania się na sprzedaż akcji ENERGA S.A., ogłoszonego przez PKN Orlen S.A. w dniu 21 września 2020 r., zwiększył swój udział w kapitale zakładowym ENERGA S.A. oraz w ogólnej liczbie głosów odpowiednio do poziomu 90,92% i 93,28%.

13 lutego 2020 r. ENEA S.A. zawarła porozumienie z ENERGA S.A. dotyczące zawieszenia przez ENERGA S.A. i ENEA S.A. finansowania projektu budowy Elektrowni Ostrołęka C. W porozumieniu ENEA S.A. oraz ENERGA S.A. zobowiązały się dokonać analiz w szczególności dotyczących parametrów technicznych, technologicznych, ekonomicznych i organizacyjnych oraz dalszego finasowania projektu.

ENERGA S.A. i ENEA S.A. przyjęły, że wstrzymanie finansowania projektu będzie powodowało konieczność zawieszenia przez spółkę wykonywania zawartego 12 lipca 2018 r. kontraktu na budowę Elektrowni Ostrołęka C o mocy ok. 1000 MW, a także umowy na przebudowę infrastruktury kolejowej dla obsługi Elektrowni Ostrołęka C z 4 października 2019 r.

14 lutego 2020 r. Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. przekazała Generalnemu Wykonawcy kontraktu na budowę Elektrowni Ostrołęka „C” o mocy ok. 1000 MW z 12 lipca 2018 r. polecenie zawieszenia wykonywania całości prac związanych z tym kontraktem, z terminem wejścia w życie zawieszenia 14 lutego 2020 r.

18 kwietnia 2020 r. podpisane zostało porozumienie pomiędzy PKN Orlen S.A. a Skarbem Państwa w związku z planowanym przejęciem przez PKN Orlen kontroli kapitałowej nad ENERGA S.A. Strony Porozumienia przewidywały, że po przejęciu przez PKN Orlen kontroli nad ENERGA S.A. kontynuowane będą inwestycje strategiczne ENERGA S.A. PKN Orlen S.A. zadeklarował, że niezwłocznie po przejęciu kontroli nad ENERGA S.A. dokona weryfikacji warunków kontynuowania tych inwestycji, w szczególności budowy Elektrowni Ostrołęka C.

7 maja 2020 r. ENERGA S.A. poinformowała o przedłużeniu okresu analiz w ramach projektu Ostrołęka C. Zgodnie z treścią raportu bieżącego, przyjęto założenie, że prace w ramach analiz potrwają jeszcze około miesiąca.

W ramach prac analitycznych realizowanych w myśl porozumienia o zawieszeniu finansowania projektu, ENEA S.A. i ENERGA S.A. pracowały m.in. nad aktualizacją założeń biznesowych, technicznych oraz dotyczących struktury finansowania w modelu finansowym. Wyniki tych prac ze strony ENERGA S.A. zostały przekazane spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. 14 maja 2020 r., kiedy to spółka otrzymała kalkulacje dotyczące rentowności Projektu w wariancie jego kontynuowania w oparciu o paliwo węglowe. Wyniki te zostały wykorzystane do stworzenia testu CGU przez tę spółkę.

Przeprowadzony przez Elektrownia Ostrołęka sp. z o.o. test CGU wskazywał, że dokończenie Projektu będzie generować ujemną wartość, co oznacza brak zasadności kontynuowania projektu.

19 maja 2020 r. PKN Orlen S.A. opublikował raport bieżący nr 31/2020, w którym poinformował, że przekazał do ENERGA S.A. swoje stanowisko w związku z zapytaniem skierowanym do PKN Orlen S.A. przez ENERGA S.A. dotyczącym woli bezpośredniego zaangażowania finansowego w inwestycję obejmującą budowę energetycznego bloku węglowego realizowaną przez spółkę Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. z siedzibą w Ostrołęce (Inwestycja). PKN Orlen S.A. zadeklarował wstępną gotowość bezpośredniego zaangażowania finansowego w Inwestycję, wyłącznie w przypadku zmiany założeń technologicznych dla Inwestycji na technologię opartą na paliwie gazowym. PKN Orlen S.A. zadeklarował także swoją gotowość do rozmów z udziałowcami spółki, czyli z ENERGA S.A. oraz ENEA S.A. co do formy, zakresu i sposobu zaangażowania w Inwestycję.

Ponadto, 19 maja 2020 r. ENERGA S.A. opublikowała raport bieżący nr 41/2020, w którym poinformowała o otrzymaniu 19 maja 2020 r. od PKN Orlen S.A., większościowego akcjonariusza ENERGA S.A., deklaracji wstępnej gotowości bezpośredniego zaangażowania finansowego w inwestycję obejmującą budowę bloku energetycznego, realizowaną przez spółkę Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. Deklaracja była odpowiedzią na zapytanie ENERGA S.A. skierowane do PKN Orlen S.A. i została złożona wyłącznie pod warunkiem zmiany założeń technologicznych dla Inwestycji na technologię opartą na paliwie gazowym, co było jednym ze scenariuszy rozważanych w ramach analiz, o których ENERGA S.A. informowała w raportach bieżących nr 8/2020 z 13 lutego 2020 r., nr 11/2020 z 23 lutego 2020 r. oraz nr 38/2020 z 7 maja 2020 r.

19 maja 2020 r. ENEA S.A. otrzymała drogą elektroniczną kopię Uchwały nr 39/2020 Zarządu Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. z 19 maja 2020 r. w sprawie utworzenia odpisów aktualizujących wartość księgową aktywów spółki. Na skutek przeprowadzonego w spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. testu na utratę wartości majątku trwałego, który był konsekwencją aktualizacji przez Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. założeń biznesowych dotyczących realizacji projektu budowy elektrowni Ostrołęka C opartego o technologię węglową, w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy za rok 2019 ujęto udział ENEA S.A. w stracie netto Elektrowni Ostrołęka Sp. z o.o. Z uwagi na to, że był on większy od wartości udziałów w tej spółce, została ona zmniejszona do zera. Również na 31 grudnia 2020 r. wartość udziałów ENEA S.A. w spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. wynosiła 0 zł.

2 czerwca 2020 r. Zarząd ENEA S.A. przyjął raport końcowy z analiz przeprowadzonych we współpracy z ENERGA S.A. w zakresie aspektów techniczno-technologicznych, ekonomicznych i organizacyjno-prawnych oraz dalszego finansowania projektu. Wnioski z przeprowadzonych analiz nie uzasadniają kontynuowania jego realizacji w dotychczasowej formie, tj. jako projektu budowy elektrowni wytwarzającej energię elektryczną w procesie spalania węgla kamiennego. Na powyższą ocenę wpływ miały m.in.:

1. zmiany regulacyjne na poziomie Unii Europejskiej i polityka kredytowa poszczególnych instytucji finansowych, wskazujące na istotnie większą dostępność finansowania dla projektów energetycznych opartych na spalaniu gazu, niż projektów węglowych; oraz
2. przejęcie kontroli nad ENERGA S.A. przez PKN Orlen, którego strategia nie zakłada inwestycji w wytwarzanie energii elektrycznej w oparciu o spalanie węgla.

Jednocześnie, analiza techniczna potwierdziła możliwość realizacji wariantu budowy elektrowni wytwarzającej energię elektryczną w procesie spalania gazu ziemnego (Projekt gazowy) w dotychczasowej lokalizacji budowanego bloku węglowego. W konsekwencji powyższego, Zarząd ENEA S.A. podjął decyzję o zamiarze kontynuacji budowy jednostki wytwórczej w Ostrołęce z uwzględnieniem zmiany źródła zasilania z węglowego na gazowe.

2 czerwca 2020 r. zostało zawarte trójstronne porozumienie pomiędzy ENEA S.A., ENERGA S.A. oraz PKN Orlen S.A., określające następujące główne zasady współpracy w Projekcie gazowym:

• z zastrzeżeniami poczynionymi poniżej, kontynuację współpracy ENEA S.A. z ENERGA S.A. w ramach istniejącej spółki celowej, tj. Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. i dokonanie rozliczenia pomiędzy ENEA S.A. i ENERGA S.A. kosztów związanych z Projektem oraz dokonanie rozliczenia z wykonawcami Projektu, według dotychczasowych zasad,
• uwzględnienie ewentualnej roli PKN Orlen S.A. w Projekcie gazowym w charakterze nowego wspólnika,
• udział ENEA S.A. w Projekcie gazowym jako wspólnika mniejszościowego z ograniczonym kwotowo limitem zaangażowania, w konsekwencji czego ENEA S.A. nie będzie podmiotem współkontrolującym Elektrownię Ostrołęka Sp. z o.o.,
• z zastrzeżeniem uzyskania niezbędnych zgód korporacyjnych, zawarcie nowej umowy wspólników w sprawie realizacji Projektu gazowego uwzględniającej powyższe zasady współpracy,
• realizację działań dla pozyskania finansowania dla Projektu gazowego przez ENERGA S.A. wspólnie z PKN Orlen S.A.

Począwszy od 2 czerwca 2020 r. strony powyższego porozumienia prowadziły rozmowy dotyczące zawarcia nowej umowy inwestycyjnej określającej zasady dalszej realizacji Projektu gazowego, w tym poziom zaangażowania finansowego każdej ze Stron. Równolegle ENEA S.A. przeprowadzała własne oceny dalszej zasadności udziału w tym projekcie.

W dniu 22 grudnia 2020 r. Rada Nadzorcza ENEA S.A. podjęła decyzje w sprawie:

• rezygnacji ENEA S.A. z zaangażowania kapitałowego w budowę bloku gazowego w ramach Projektu Ostrołęka C, oraz
• uzgodnienia z ENERGA S.A. zasad rozliczenia kosztów realizacji projektu budowy bloku węglowego w ramach Projektu Ostrołęka C.

Podjęcie decyzji w ww. obszarze przez Radę Nadzorczą ENEA S.A. oraz stron zaangażowanych w Projekt Ostrołęka C skutkować będzie wyodrębnieniem w ramach Projektu Ostrołęka C (w tym rachunkowo i organizacyjnie) części przedsiębiorstwa związanego z prowadzeniem projektu gazowego. Od dnia wyodrębnienia koszty inwestycyjne związane z rozliczeniem projektu gazowego nie będą ponoszone przez ENEA S.A.

Ponadto, 22 grudnia 2020 r. zostały podpisane:

• porozumienie pomiędzy ENEA S.A., ENERGA S.A. oraz Elektrownią Ostrołęka Sp. z o.o. w sprawie współpracy przy podziale Elektrownia Ostrołęka sp. z o.o. (Porozumienie podziałowe),
• porozumienie pomiędzy Spółką, a ENERGA S.A. w sprawie współpracy przy rozliczeniu projektu budowy bloku węglowego w ramach Projektu Ostrołęka C (Porozumienie rozliczeniowe, Projekt węglowy).

Porozumienia te zostały podpisane w związku z decyzją o zmianie źródła zasilania dla budowanej Elektrowni Ostrołęka C o mocy ok. 1000 MW z węglowego na gazowe, oraz decyzją ENEA S.A. o nieuczestniczeniu w Projekcie gazowym.

W treści obydwu porozumień ENEA S.A. złożyła oświadczenie o rezygnacji z udziału w Projekcie gazowym. Powody rezygnacji z dalszego zaangażowania kapitałowego w budowę bloku gazowego związane są w szczególności z zamiarem intensyfikacji działań inwestycyjnych GK ENEA w obszarze odnawialnych źródeł energii, jak również dedykowania nakładów związanych z konwersją zasilania węglowego na gazowe w obszarze wytwarzania dla posiadanych przez ENEA S.A. istniejących już aktywów wytwórczych, w odniesieniu do których ENEA S.A. jest pełnym właścicielem.

Okoliczność uzgodnienia Porozumień potwierdza również, iż w związku z decyzją ENEA S.A. o rezygnacji z Projektu gazowego pozostałe strony nie będą wywodzić z tej decyzji żadnych roszczeń względem ENEA S.A.

Zgodnie z postanowieniami Porozumienia podziałowego podział Elektrownia Ostrołęka sp. z o.o. nastąpi poprzez wydzielenie (w rozumieniu przepisów Kodeksu Spółek Handlowych) aktywów i pasywów (praw i obowiązków) oraz innych elementów, składających się na Projekt gazowy. Zakończenie procesu podziału tej spółki planowane jest na drugi kwartał 2021 r.

Porozumienie rozliczeniowe zostało zawarte jako konieczne dla realizacji postanowień Porozumienia podziałowego, wymagającej kooperacji wspólników Elektrowni Ostrołęka sp. z o.o., w tym niezbędnego rozliczenia kosztów związanych z Projektem węglowym. Porozumienie rozliczeniowe przewiduje, że koszty związane z Projektem węglowym będą rozliczane w oparciu o dotychczasowe ustaleniami pomiędzy Spółką, a ENERGA S.A. i ENEA S.A.

W dniu 31 grudnia 2020 r., ENEA S.A., zgodnie z Porozumieniem rozliczeniowym (zmieniającym w tym zakresie umowę pożyczki z dnia 23 grudnia 2019 r.), odkupiła od ENERGA S.A. połowę wierzytelności ENERGA S.A. wobec Elektrowni Ostrołęka sp. z o.o. za cenę równą wartości nominalnej zbywanych wierzytelności w kwocie 170 000 tys. zł, powiększonej o odsetki naliczone na dzień 31 grudnia 2020 r. w kwocie 11 617 tys. zł.

Na 31 grudnia 2020 r. odpisy aktualizujące wartość pożyczek udzielonych spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. wynosiły łącznie 209 785 tys. zł, wraz z odsetkami (wartość pożyczek odpisano do zera). Łączny odpis aktualizujący wartość pożyczek udzielonych spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. rozpoznany w okresie 12 miesięcy zakończonym 31 grudnia 2020 r. wyniósł 144 014 tys. zł i kwota ta została ujęta w skonsolidowanym sprawozdaniu z całkowitych dochodów w pozycji: Odpisy aktualizujące aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie.

Ponadto, w związku z przedstawioną 23 czerwca 2020 r. przez Generalnego Wykonawcę (GW) propozycją rozliczenia inwestycji, polegającej na budowie elektrowni Ostrołęka C w technologii węglowej, rozpoznano przesłankę do utworzenia rezerwy w kwocie 222 200 tys. zł (kwota ta została ujęta w skonsolidowanym sprawozdaniu z całkowitych dochodów w pozycji: Udział w wynikach jednostek stowarzyszonych i współkontrolowanych) na przyszłe zobowiązania inwestycyjne wobec spółki Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. Wysokość tej rezerwy, w związku z dużym stopniem niepewności co do ostatecznych kwot roszczeń, jest najlepszym możliwym szacunkiem, opartym m.in. na propozycjach GW. Wysokość kwot wymaganych do rozliczenia Projektu węglowego jest obecnie przedmiotem szczegółowych analiz po stronie Elektrownia Ostrołęka sp. z o.o. i uzgodnień z GW.

26 lutego 2021 r. ENEA S.A. i ENERGA S.A. zawarły ze spółką Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. Aneks nr 1 do Umowy Pożyczki w kwocie do 340 000 tys. zł z 23 grudnia 2019 r. oraz Aneks nr 6 do Umowy Pożyczki do kwoty 58 000 tys. zł z 17 lipca 2019 r. Zgodnie z postanowieniami wyżej wymienionych aneksów spółka Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. zobowiązała się do dokonania na rzecz ENEA S.A. jednorazowej spłaty pożyczek w kwocie odpowiednio 170 000 tys. zł oraz 29 000 tys. zł wraz z należnymi odsetkami w terminie do 30 czerwca 2021 r.

Zobowiązanie ENEA S.A. do zapewnienia finansowania spółce Elektrownia Ostrołęka Sp. z o.o. wynikające z dotychczas zawartych porozumień (w szczególności z 28 grudnia 2018 r. oraz 30 kwietnia 2019 r. oraz Porozumienia rozliczeniowego), które nie zostało zrealizowane, wynosi 620 mln zł. ENEA S.A. nie posiada informacji o ewentualnych dodatkowych, poza wskazanymi powyżej, wpłatach, ani o ich terminach.