Utrata wartości aktywów niefinansowych

Aktywa Grupy analizuje się pod kątem utraty wartości, ilekroć wystąpią przesłanki wskazujące na to, iż składnik aktywów mógł stracić na wartości, oraz corocznie dla wartości firmy.

Stratę z tytułu utraty wartości ujmuje się w wysokości kwoty, o jaką wartość bilansowa danego składnika aktywów przewyższa jego wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalną ustala się jako wyższą z dwóch kwot: wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia lub wartości użytkowej (tj. bieżącej szacunkowej wartości przyszłych przepływów pieniężnych, których uzyskania oczekuje się z tytułu dalszego użytkowania składnika aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne). Dla potrzeb analizy pod kątem utraty wartości, aktywa grupuje się na najniższym poziomie, w odniesieniu do którego występują dające się zidentyfikować odrębnie przepływy pieniężne (ośrodki wypracowujące środki pieniężne). Ośrodek wypracowujący środki pieniężne nigdy nie jest większy niż segment operacyjny.

Wszystkie odpisy z tytułu utraty wartości są odnoszone w ciężar zysków lub strat. Odpisy z tytułu utraty wartości mogą zostać odwrócone w następnych okresach (z wyjątkiem odpisów dotyczących wartości firmy), jeżeli nastąpiły zdarzenia uzasadniające brak lub zmianę utraty wartości aktywów.

Wartość odzyskiwalna rzeczowych i niematerialnych aktywów trwałych

Testy na utratę wartości ośrodków wypracowujących przepływy pieniężne przeprowadzane są w oparciu o szereg założeń, których część jest poza kontrolą Grupy. Znaczące zmiany tych założeń mają wpływ na wyniki testów na utratę wartości i w konsekwencji na sytuację finansową oraz wyniki finansowe Grupy, co zostało opisane szerzej poniżej.

Na 30 września 2020 r. w związku z posiadanymi informacjami i analizami dotyczącymi między innymi zmiany rynkowych cen uprawnień do emisji CO2, energii elektrycznej, świadectw pochodzenia energii i prognoz wskaźników makroekonomicznych, GK ENEA przeprowadziła testy na utratę wartości rzeczowych aktywów trwałych w ramach obszarów zajmujących się m.in. produkcją energii elektrycznej. Na podstawie przeprowadzonych testów stwierdzono konieczność ujęcia poniższych zdarzeń.

Na podstawie przeprowadzonej analizy dokonano odpisów z tytułu utraty wartości niefinansowych aktywów trwałych w obszarze Elektrownie Systemowe Kozienice na kwotę 2 881 174 tys. zł. Odpis z tytułu utraty wartości obniżył wynik finansowy netto Grupy o 2 333 751 tys. zł. Na 30 czerwca 2020 r. dokonano odpisów z tytułu utraty wartości niefinansowych aktywów trwałych w obszarze wytwarzania energii w CGU Elektrownie Systemowe Kozienice na kwotę 522 822 tys. zł. Odpis ten pomniejszył wynik finansowy Grupy na łączną kwotę 423 486 tys. zł. Grupa postanowiła nie odwracać odpisów z tytułu utraty wartości niefinansowych aktywów trwałych utworzonych w latach ubiegłych.

Wyniki przeprowadzonych testów przedstawione zostały poniżej:

 

Wartość odzyskiwalną poszczególnych CGU oszacowano na podstawie wartości użytkowej metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych na podstawie sporządzonych projekcji finansowych.

Dla poszczególnych testowanych ośrodków wypracowujących przepływy pieniężne przyjęto następujące okresy projekcji:

• CGU Elektrownie Systemowe Kozienice – do roku 2043,
• CGU Wiatr:
  • Farma Wiatrowa Darżyno do roku 2039,
  • Farma Wiatrowa Bardy do roku 2043,
  • Farma Wiatrowa Baczyna do roku 2043,
• CGU Woda – do roku 2043,
• CGU Biogaz – do roku 2024,
• CGU Elektrownie Systemowe Połaniec – do roku 2034,
• CGU Zielony Blok – do roku 2043,
• CGU Białystok – do roku 2043.

Poniżej przedstawiono główne założenia przyjęte do testów na utratę wartości:

• aktywa zostały poddane testowi w ramach siedmiu ośrodków wypracowujących środki pieniężne (tj. CGU Elektrownie Systemowe Kozienice, CGU Wiatr, CGU Woda, CGU Biogaz, CGU Elektrownie Systemowe Połaniec, CGU Zielony Blok, CGU Białystok),
• główne ścieżki cen, oparte m.in. na prognozach sporządzonych przez Enea Trading (spółkę stanowiącą centrum kompetencyjne w GK ENEA w zakresie handlu hurtowego energią elektryczną, prawami majątkowymi, uprawnieniami do emisji i paliwami) z uwzględnieniem specyfiki produktowej i wiedzy o już zawartych kontraktach:
  • ceny hurtowe „base” energii elektrycznej: na lata 2021-2043:, zakłada się największą dynamikę wzrostu cen z poziomu 230,1 zł/MWh w roku 2021 do poziomu 286,3zł/MWh w roku 2033, następnie konserwatywny coroczny wzrost cen średnio o 0,4% w okresie 2034-2043 [ceny stałe 2020],
  • ceny świadectw pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych: uwzględniono funkcjonowanie systemu wsparcia dla OZE do 2031 r. a poszczególne elektrownie OZE będą korzystać ze wsparcia w ramach okresu 15-letniego; Do roku 2023 zakłada się średni wzrost cen o ok. 7% w odniesieniu do roku 2021. Ceny po roku 2023 zasadniczo plasują się w trendzie spadkowym średnio o ok. 3% rocznie do 2028 roku, natomiast w ostatnich latach gwałtownie spadają aż do wygaśnięcia systemu wsparcia [ceny stałe 2020],
  • ceny praw do emisji CO2: prognoza zakłada stopniowy wzrost cen uprawnień do emisji CO2 średnio o 5,5% z poziomu 21,42 EUR/t w 2021r. do roku 2028. Po roku 2028 do roku 2037 zakłada się dalszy wzrost cen o ok. 3%. Od 2038 przyjęto dalszy wzrost na poziomie ok. 1% [ceny stałe 2020],
  • ceny węgla: zakłada się stabilną cenę węgla na poziomie ok 11 zł/GJ [ceny stałe 2020],
  • ceny biomasy: zakłada się ich wzrost do 2027r. ze średniego poziomu 20 zł/GJ w roku 2021 w tempie ok. 2%. Po 2027 roku zakłada się spadek ceny średnio o 4% do roku 2031. W 2032 szacuje się wzrost cen o 3% a następnie powolny wzrost cen do roku 2043 w tempie średnim ok. 1%[ceny stałe 2020],
  • ceny ciepła: zakłada się wzrost cen średniorocznie o ok. 1% do roku 2043 ze średniego poziomu ceny 71,9 zł/GJ w 2021 roku [ceny stałe 2020],
  • Ceny gazu ziemnego: zakłada się wzrost cen do 2030 roku w średniorocznym tempie ok. 3% z poziomu 80,5 PLN/MWh w roku 2021, a następnie stabilizację ceny do roku 2043 [ceny stałe 2020],
• ilość otrzymanych nieodpłatnie uprawnień do emisji CO2 za lata 2020-2025 zgodnie z wnioskiem derogacyjnym (na podstawie art. 10c ust.5 dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady),
• uwzględniono przychody związane z utrzymaniem mocy wytwórczych od roku 2021 na podstawie przyjętej w grudniu 2017 r. Ustawy o Rynku Mocy, w oparciu o wygrane aukcje w 2018 r. i 2019 r. oraz 2020 r.,
• inflacja, z uwzględnieniem celu inflacyjnego, na poziomie maksymalnym 2,5%,
• nominalna stopa dyskonta – 4,41% [stopa dyskonta przed opodatkowaniem wynosi 5,12%]. Grupa zastosowała premie za ryzyko specyficzne dla następujących CGU:
  1. CGU Wiatr, Woda, Biogaz i Zielony Blok w wysokości 2%. Stopa dyskonta uwzględniająca premię za ryzyko specyficzne wyniosła 4,92% [stopa dyskonta z uwzględnieniem premii za ryzyko specyficzne przed opodatkowaniem wynosi 5,63%]
  2. CGU Elektrownie Systemowe Kozienice oraz Elektrownie Systemowe Połaniec w wysokości 4%. Stopa dyskonta uwzględniająca premię za ryzyko specyficzne wyniosła 5,44% [stopa dyskonta z uwzględnieniem premii za ryzyko specyficzne przed opodatkowaniem wynosi 6,15%]
  3. CGU Białystok w wysokości 2,5%. Stopa dyskonta uwzględniająca premię za ryzyko specyficzne wyniosła 5,05% [stopa dyskonta z uwzględnieniem premii za ryzyko specyficzne przed opodatkowaniem wynosi 5,76%]
• stopa wzrostu w okresie rezydualnym – 0%.

Przeprowadzona analiza wrażliwości wskazuje, że istotnymi czynnikami wpływającymi na szacunki wartości odzyskiwalnej ośrodków generujących przepływy pieniężne są między innymi: stopy dyskontowe, inflacja, ceny energii elektrycznej oraz ceny uprawnień do emisji CO2. Wpływ na przyszłe wyniki finansowe i w efekcie na wartość użytkową ośrodków generujących przepływy pieniężne będą też miały poziomy cen świadectw pochodzenia energii, węgla, ciepła oraz ceny biomasy.

Poniżej zestawienie wartościowego wpływu zmiany wybranych czynników na wartość odzyskiwalną (wartość wyjściowa) ośrodków generujących przepływy pieniężne:

 

 

 

 

Grupa dokonała okresowej oceny przesłanek świadczących o możliwej utracie wartości składników aktywów trwałych w segmencie Wydobycie (spółka LWB), zgodnie z wytycznymi MSR 36 „Utrata wartości aktywów”. W sytuacji panującej pandemii COVID-19 powodującej, że firmom przychodzi funkcjonować w zmiennych, zupełnie niestandardowych i dotychczas niespotykanych warunkach, trzeba szczególnie ostrożnie podchodzić do analizy takich przesłanek. Dokonując takiej oceny na potrzeby sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2020 r. Grupa, na podstawie analizy aktualnej sytuacji ekonomiczno-rynkowej, zauważa, że obecna wartość kapitalizacji rynkowej LWB w dalszym ciągu utrzymuje się na poziomie niższym od wartości bilansowej aktywów netto. Należy zaznaczyć, że przesłanka ta występowała już na koniec poprzedniego roku obrotowego i była głównym powodem wykonania testu na utratę wartości na dzień 31 grudnia 2019 r. I pomimo tego, że zjawisko pandemii w pełnej skali wystąpiło już w trakcie 2020 r., nie stanowi ono głównej przesłanki świadczącej o możliwej utracie wartości składników aktywów trwałych, lecz jedynie dodatkową przesłankę potwierdzającą konieczność wykonania testu na utratę wartości.

W trakcie 2020 r. (w stosunku do końca poprzedniego roku obrotowego) nastąpił dalszy, aczkolwiek już nie tak istotny, spadek kursu akcji, a co za tym idzie kapitalizacji rynkowej. W ocenie Grupy taka sytuacja wynika przede wszystkim z czynników od niej niezależnych, takich jak czynniki polityczne oraz polityka klimatyczna UE, a po części także niska płynność akcji oraz niski poziom akcji w wolnym obrocie (ang. „free float”) jak również właśnie spowolnienie gospodarcze spowodowane przez pandemię koronawirusa. W związku z powyższym, pomimo tego, że aktywa trwałe spółki były testowane na utratę wartości na koniec 2019 r., oraz na koniec czerwca 2020 r., Grupa jest zobligowana do wykonania testu na utratę wartości dla segmentu Wydobycie również na koniec 2020 r.

W związku z brakiem możliwości określenia wartości godziwej dla bardzo dużej grupy aktywów dla których nie ma aktywnego rynku, jak również brak jest porównywalnych transakcji, określenie wartości odzyskiwalnej testowanych aktywów nastąpiło w wyniku oszacowania ich wartości użytkowej przy pomocy metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych na podstawie przygotowanych przez Grupę projekcji finansowych od 2021 do 2051 r.

Wyniki przeprowadzonego testu przedstawia poniższa tabela:

 

Poniżej przedstawione zostały kluczowe założenia przy jakich dokonano oszacowania wartości użytkowej testowanych aktywów:

• z uwagi na powiązania pomiędzy poszczególnymi działami i funkcjonujący w kopalni sposób organizacji wszystkie aktywa LWB zostały uznane za jeden CGU;
• średni poziom wolumenu produkcji i sprzedaży węgla w latach 2021-2030 określono na 9,2 mln ton. W związku z konserwatywnym podejściem do założeń (mając także na uwadze zapisy zawarte w „Polityce energetycznej Polski do 2040 r.”) na potrzeby testu przyjęto, iż w kolejnych latach sprzedaż węgla będzie spadać w ślad za odchodzeniem gospodarki od węgla energetycznego. Jednak ze względu na niski jednostkowy koszt produkcji węgla oczekuje się utrzymania udziału w rynku na poziomie zawartym w Strategii;
• okres prognozy od 2021 do 2051 r. – został oszacowany na podstawie posiadanych przez spółkę na dzień bilansowy zasobów operatywnych węgla (dostępnych do wykorzystania przy pomocy obecnej – tj. istniejącej na dzień bilansowy – infrastruktury, głównie w odniesieniu do szybów). Od 2035 r. średnioroczny poziom wydobycia maleje, co jest wynikiem wyczerpywania się złóż w polu „Bogdanka” oraz przyjętego założenia wykorzystywania jedynie obecnie dostępnej infrastruktury);
• ceny węgla w latach 2021-2043 przyjęto na podstawie opracowań dokonanych na potrzeby własne całej Grupy; średnią cenę sprzedaży węgla w tym okresie oszacowano na poziomie 11,35 zł/GJ, przy założeniu trendu bocznego w przedziale +/- 5%; od roku 2044 przyjęta została cena stała, na poziomie roku 2043;
• cały model jest bezinflacyjny;
• założono realny wzrost wynagrodzeń w całym okresie prognozy na poziomie odzwierciedlającym najlepszy możliwy szacunek Grupy na dzień sporządzenia testu;
• jako stopę dyskontową przed opodatkowaniem przyjęto średnioważony, realny koszt kapitału (WACC) w wysokości 6,00% w całym okresie prognozy, oszacowany na podstawie najnowszych danych ekonomicznych (przy stopie wolnej od ryzyka wynoszącej 1,71% oraz współczynniku beta wynoszącym 1,07);
• średnioroczny poziom nakładów inwestycyjnych w całym okresie prognozy w wysokości 291 014 tys. zł, w tym średnio 421 729 tys. zł w latach 2021-2035.

Przeprowadzona analiza wrażliwości wskazuje, że istotnymi czynnikami wpływającymi na szacunki wartości odzyskiwalnej ośrodków generujących przepływy pieniężne są między innymi stopa dyskontowa, cena węgla energetycznego oraz wielkość sprzedaży. Wyniki analizy wrażliwości modelu (zmiana wartości odzyskiwalnej) na zmianę kluczowych założeń przedstawiono poniżej.

 

 

 

Ponadto, wiedząc o tym, jak duży wpływ na wyniki operacyjne i finansowe LWB ma efekt skali i optymalne wykorzystanie zasobów, Grupa mając na uwadze trend odchodzenia od węgla kamiennego przeprowadziła także analizę zmiany wartości odzyskiwalnej modelu w przypadku ograniczenia łącznej produkcji węgla handlowego w całym okresie prognozy o 5% (w stosunku do posiadanych zasobów operatywnych, np. w przypadku konieczności wcześniejszego zamknięcia kopalni). Wyniki analizy zmiany wartości odzyskiwalnej przedstawia poniższa tabela. Należy mieć jednak na uwadze, że w przypadku ograniczenia popytu lub też innych czynników mogących negatywnie wpłynąć na ostateczny poziom produkcji, Grupa automatycznie podejmuje odpowiednie działania optymalizujące w celu jak najefektywniejszego wykorzystania zasobów i maksymalizacji korzyści ekonomicznych przy danym poziomie produkcji.